VBAR: Nieuwe definities arbeidsrelaties aanstaande

Wat ga je ervan merken als werkgever?

Om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, is er een nieuwe wet ophanden waar je als je werk uitbesteed aan zzp’er mee te maken kunt krijgen: het wetsvoorstel voor VBAR (Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden) werd in juni 2024 ingediend bij de Raad van State door Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het ziet ernaar uit dat met de wet in werking wordt gesteld om te bepalen of er sprake is van (schijn)zelfstandigheid. Als je werkt met zzp’ers is het belangrijk dat je weet welke criteria er vanaf dan gelden om te bepalen of deze vorm van samenwerken rechtsgeldig is, of dat de relatie wordt beoordeeld als loondienstverband.   

Werk je met een modelovereenkomst? Ook hier zijn veranderingen aanstaande!
Met ingang van 2025 wordt niet alleen de DBA gehandhaaft. Er worden vanaf dan ook geen modelovereenkomsten meer door de Belastingdienst goedgekeurd. De Rijksoverheid publiceert in september op de website:
"Het gebruik van dergelijke modelovereenkomsten is niet langer houdbaar, omdat modelovereenkomsten geen zekerheid vooraf kunnen geven over het werken buiten dienstverband. Dit hangt namelijk af van hoe er in de praktijk wordt gewerkt, niet van wat er in een contract staat. De lopende modelovereenkomsten worden nog wel geëerbiedigd tot de einddatum van de overeenkomst."

Waarom VBAR?

De afgelopen jaren is er een grote groei geweest in het aantal zzp’ers in Nederland. Volgens de overheid is er in een deel van deze gevallen van zelfstandig ondernemerschap echter geen sprake van werkelijk zelfstandigheid. Deze zzp’ers werken al dan niet vrijwillig onder een vergelijkbare (gezags)verhouding als werknemers, terwijl werkgevers niet aan de plichten voldoen die voor hun personeel gelden, zoals de opbouw van pensioen, het betalen van loonbelasting en het meebetalen aan werknemersverzekeringen. Om deze groep zogenoemde schijnzelfstandigen beter te kunnen traceren en te voorkomen dat zzp’ers wel de plichten, maar niet de rechten van werknemers hebben, is de VBAR in het leven geroepen. De wet is er dus, gechargeerd, om te zorgen dat jij als werkgever je heffingen voor personeel afdraagt en om werknemers te beschermen tegen een scheve arbeidsrelatie door (gedwongen) als zzp’er te moeten werken terwijl er sprake is van een gezagsverhouding.

Wat zijn de criteria voor zelfstandigheid?

Omdat er eerder in sommige gevallen geen duidelijke criteria waren om vast te stellen of iemand zelfstandig of in loondienst is, heeft de VBAR hiervoor scherp(er) omlijnde definities. Check goed of de werkzaamheden die je laat uitvoeren door zelfstandigen, voldoen aan de criteria die de VBAR stelt voor zzp’ers:

• Gezagsverhouding: er is geen sprake van hiërarchische instructies en toezicht door de opdrachtgever (denk bijvoorbeeld aan aansturing door een leidinggevende in loondienst).
• Inbedding in de organisatie: de werkzaamheden mogen geen geïntegreerd deel vormen van de reguliere bedrijfsactiviteiten.
• Ondernemerschap: de zelfstandige draagt ondernemersrisico's, zoals investeringen en winstafhankelijkheid.
• Meerdere opdrachtgevers: de zzp’er werkt niet exclusief voor 1 opdrachtgever.

Bovenstaande criteria golden al eerder, maar waren minder scherp omlijnd en daarom makkelijker te omzeilen.

• Nieuw is het criterium voor het vereiste minimale uurtarief voor zzp’ers: als het uurtarief dat je zelfstandigen uitbetaald € 33 of minder is, dan kan de zzp’er een arbeidsovereenkomst -met alle bijbehorende plichten voor jou als de werkgever- claimen.

Ook als niet aan de andere criteria wordt voldaan, heeft de zelfstandige het recht -volgens VBAR- om te vragen om een arbeidscontract in loondienst. Je moet dit verzoek honoreren, mits je aan kan tonen dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid.

De verwachting is dat het vaststellen van duidelijke criteria als deze, preventief werkt: dat er bij het aangaan van een arbeidsrelatie meer objectief en eerlijk kan worden vastgesteld of er werkelijk sprake is van zelfstandigheid.

Gevolgen voor werkgevers

Werk je samen met zzp’ers? Bereid je voor!

1. Ga bij lopende samenwerking met zzp’ers na of de afspraken die je met hen hebt, conform de VBAR zijn. Is dit niet het geval? Dan ben je als de VBAR in werking treedt verplicht om ofwel een arbeidsovereenkomst op te stellen en de zelfstandige(n) in loondienst aan te nemen, ofwel de afspraken die je hebt met de zzp’er(s) contractueel aan te passen, waarbij bijvoorbeeld het uurtarief en de invulling van werkzaamheden en plichten in overeenstemming zijn met de criteria die de wet stelt aan zelfstandigheid.
2. Bij nieuwe arbeidsrelaties moet je volgens de criteria van de VBAR bepalen of een aanstelling op zzp basis rechtsgeldig is, dan wel als loondienst ingevuld moet worden. Uiteraard bepaal je bij intreding van VBAR wat de rechten en plichten van jouzelf en de werknemer/zzp’er zijn, in overeenstemming met de nieuwe wet.
3. Voldoen je arbeidsrelaties niet aan VBAR? Dan kunnen zzp’ers naar de rechter stappen en een arbeidscontract te claimen en ligt de bewijslast bij jou als werkgever. Kun je niet aantonen dat er een rechtsgeldige reden is voor de samenwerking op zzp basis? Dan wordt de aanklager in het gelijk gesteld en ben je strafbaar wanneer de VBAR in werking is gesteld.

Meer weten?

Twijfel je of de definitie van arbeidsrelaties voldoen aan de regels van de op handen zijnde VBAR? Zorg dat je goed geïnformeerd wordt! Zipconomy heeft een gedetailleerde uiteenzetting gepubliceerd met de (nieuwe) criteria voor de VBAR in september 2024. Je leest het hier. Als je persoonlijk advies wilt over jouw situatie, denken we graag met je mee. Wil je verder lezen over achtergronden bij het thema? Hier beschrijven we de discussie rond het vaststellen van criteria voor zelfstandigheid naar aanleiding van VBAR. Lupacompany schreef eerder over criteria voor zelfstandigheid en de opkomst van zzp in Nederland.