Wanneer is sprake van een arbeidsovereenkomst?

Wil je snel inzicht of in jouw geval sprake is van een arbeidsovereenkomst? Gebruik dan onze beslisboom om dit te testen! 

Hoewel niet altijd duidelijk is of je een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht sluit, zijn de fiscale en arbeidsrechtelijke verschillen tussen een arbeidsovereenkomst en een overeenkomst van opdracht groot. Als je een arbeidsovereenkomst hebt, dan is je werkgever inhoudingsplichtige voor de loonheffingen en premie volksverzekeringen. Dit betekent dat je als werknemer verzekerd bent.

Welke overeenkomst is van toepassing?

Allereerst wordt getoetst of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Als hier geen sprake van is, dan wordt getoetst of sprake of sprake is van aanneming van werk. Mocht ook geen sprake zijn van een overeenkomst tot aanneming van werk, dan wordt getoetst of sprake is van een overeenkomst van opdracht. Als er een arbeidsovereenkomst is, dan hoeft dus niet verder getoetst te worden.

Het begrip arbeidsovereenkomst is in de Wet op de loonbelasting 1964 niet nader bepaald,. Voor de uitleg dient te worden gekeken  naar artikel 7:610 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW). In dit artikel staat het volgende:

“De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.”

Voorwaarden arbeidsovereenkomst

Om te kunnen oordelen of een arbeidsverhouding al dan niet als een arbeidsovereenkomst kan worden aangemerkt, zijn de feiten en omstandigheden van belang. Uit artikel 7:610 BW kun je drie criteria halen:

1. Een verplichting van de werknemer om (persoonlijk) arbeid te verrichten;
2. Een verplichting van de werkgever om (als tegenprestatie) loon te betalen;
3. Een gezag element: de werknemer moet in dienst zijn van de werkgever.
 

1 De verplichting van de werknemer om (persoonlijk) arbeid te verrichten
Bij deze voorwaarde spelen twee elementen een rol, namelijk dat sprake moet zijn van een prestatie aan de werkgever én dat de werknemer gehouden moet zijn de werkzaamheden zelf te verrichten.
Als de arbeid enkel gericht is op scholing en vorming van de werknemer zelf  (in het geval van een stage) is geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Het tweede element is een verplichting om de arbeid persoonlijk te verrichten. Als je toestemming dient te vragen om het werk uit te kunnen laten voeren door iemand anders, dan is sprake van persoonlijke arbeid. 

2 Een verplichting van de werkgever om (als tegenprestatie) loon te betalen
Als in een arbeidsverhouding slechts sprake is van een vergoeding voor de werkelijk gemaakte kosten van de werknemers, dan is geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Voor een arbeidsovereenkomst is namelijk vereist dat men een reële vergoeding krijgt voor de verrichte arbeid. Een vrijwilligersvergoeding wordt niet als loon gezien.

3 Een gezag element: de werknemer moet in dienst zijn van de werkgever
In de loop der jaren is de opvatting over het begrip gezagsverhouding wat veranderd. In het verleden werd met een gezagsverhouding bedoeld dat de werknemer aan de werkgever ondergeschikt moet zijn. Dat betekende dat de werknemer verplicht is bij zijn werkzaamheden de opdrachten of aanwijzingen van de werkgever op te volgen. Het was daarbij niet noodzakelijk dat de werkgever ook daadwerkelijk gebruik maakt van de bevoegdheid opdrachten of aanwijzingen te geven.

Wanneer sprake van gezag? 
Tegenwoordig is de aandacht niet meer alleen gevestigd op de instructiebevoegdheid, maar speelt een veelvoud van elementen mee bij de vraag of er een gezagsverhouding is. Het gaat er nu meer om of je arbeid “in dienst van een ander” verricht. Dat betekent dat deze factoren ook een rol spelen:

-          Heeft de arbeid een incidenteel of structureel karakter?

Structureel: kan een aanwijzing zijn voor een dienstverband

-          Ben je onderdeel van de organisatie? (te denken valt aan: word je uitgenodigd op de borrels, ontvang je een kerstpakket, in welke mate neem je deel aan afdelingsvergaderingen waarin algemene onderwerpen aan bod komen)

Beantwoord je deze vraag met JA: een aanwijzing voor een dienstverband

-          Een ander element dat belangrijk is, is bijvoorbeeld de mate waarin je zelf het risico draagt voor de arbeid die je verricht

Draag jij het risico niet: dan is dat een aanwijzing voor een dienstverband

-          Krijg jij van de werkgever werkkleding, hulpmiddelen of grond- en hulpstoffen

Is het antwoord JA, aanwijzing voor een dienstverband

-          De mate waarin je vrijheid hebt om het werk zelf in te delen. Als het niet uitmaakt waar en wanneer je het werk verricht, neigt dit eerder naar zelfstandigheid dan als je op vaste tijden op kantoor aanwezig moet zijn. Of je deze werktijden overeen komt in overleg, of dat deze worden opgedragen door de opdrachtgever speelt ook een rol.

Kortom, veel elementen spelen een rol om antwoord te kunnen geven op de vraag of sprake is van een gezagsverhouding. Twijfel je of sprake is van een gezagsverhouding, neem dan gerust contact met ons op. Wij gaan dan samen met jou na wat de arbeidsverhouding is. 

De bedoeling van partijen

Los van of sprake is van de drie elementen van een arbeidsovereenkomst, kan de bedoeling van partijen ook meegenomen worden in de weging of sprake is van een dienstverband. De bedoeling van partijen betekent dat gekeken wordt of partijen hebben beoogd om een dienstverband aan te gaan of juist hebben beoogd om dit niet te doen.

De bedoeling van partijen dient dan wel in lijn te zijn met de feitelijke uitvoering van de overeenkomst. Dat betekent dat als je afspraken in een overeenkomst van opdracht schrijft en deze afspraken in de praktijk niet worden nageleefd, dan komt de feitelijke uitvoering niet overeen met de overeenkomst. 

De bedoeling kan vooraf expliciet vermeld zijn, maar zoals boven vermeld bieden de feiten en omstandigheden ook houvast voor de beoordeling of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Een oud, maar nog steeds belangrijk arrest over de partijbedoeling en de feitelijke uitvoering is het arrest Groen / Schoevers, HR 14 november 1997, NJ 1998/149.

Artikel 7:610a BW

Aan bovenstaande voorwaarden wordt getoetst of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Alleen als na de toetsing nog onduidelijkheid bestaat óf sprake is van een arbeidsovereenkomst óf dat sprake is van een overeenkomst van opdracht, dan kan art 7:610a BW uitkomst bieden. In dit artikel wordt het rechtsvermoeden vermeld dat “wanneer iemand voor een ander tegen beloning gedurende meer dan drie maanden 20 uur per maand arbeid verricht, hij vermoed wordt dit te doen krachtens arbeidsovereenkomst”. Dit is een artikel dat opgenomen is ter bescherming van de werknemer/opdrachtnemer. Het is dan aan de werkgever om het tegendeel te bewijzen.

Twijfel je of in jouw situatie sprake is van een arbeidsovereenkomst en wil je dit door ons laten toetsen? Neem dan contact met ons op.